آيا با مراحل و قانون ازدواج در ايران آشنايي داريد؟ ممكن است معناي ازدواج براي هر شخصي متفاوت باشد. اما ازنظر قانوني ازدواج و قوانين آن مشخص است و جزئياتي دارد كه ممكن است همه افراد از آن‌ها باخبر نباشند. قوانين مربوط به ازدواج در قانون مدني مشخص شده‌اند. اين قوانين به موضوعاتي مثل انواع عقد نكاح، شرايط ضمن عقد،موانع عقد ازدواج، حقوق زوجين و طلاق مي‌پردازد. در ادامه اين مقاله قصد داريم به معرفي مختصر عقد ازدواج و قوانين آن بپردازيم.

قانون ازدواج در ايران

قوانين مربوط به ازدواج در كشور ما، ايران بر مبناي قوانين و شرعيات دين اسلام است. در تعريف ازدواج مي‌توان گفت كه اين عمل يك قرارداد حقوقي و قانوني ميان زن و مرد است كه به‌واسطه آن يك زندگي مشترك را ايجاد نمايند. قرارداد ازدواج نيز مانند هر قرارداد قانوني ديگري موجب ايجاد تعهدات و وظايفي براي طرفين مي‌گردد. در قانون ايران ازدواج به دو دسته موقت و دائمي تقسيم مي‌شود. مهم‌ترين تفاوت ميان عقد موقت و عقد دائم، اين است كه عقد موقت داراي مدت زمان است. بايد در عقدنامه عقد موقت به صراحت مدت زمان آن مشخص گردد. اگر اشاره‌اي به زمان نشود عقد انجام شده دائم تلقي مي‌گردد.

مقايسه عقد دائم و عقد موقت

همان‌طور كه اشاره كرديم مهم‌ترين تفاوت عقد دائم و عقد موقت ازدواج مدت‌دار بودن عقد موقت مي‌باشد. اما علاوه بر آن اين دو قسم از عقد ازدواج داراي تفاوت‌هاي ديگر و همچنين شباهت‌هايي نيز مي‌باشند. در هر دو عقد ازدواج يعني هم عقد دائم و هم عقد موقت بايد براي زن مهريه تعيين شود.

در عقد موقت پرداخت نفقه توسط مرد امري الزامي نمي‌باشد، مگر آنكه در زمان جاري شدن عقد پرداخت نفقه شرط گردد. عقد موقت با پايان يافتن زمان تعيين‌شده در عقد تمام مي‌شود. اما عقد دائم تنها در صورت جاري شدن طلاق و يا فوت يكي از زوجين پايان مي‌يابد.

ديگر شباهت عقد موقت و عقد دائم عده زوجه مي‌باشد. عده به معناي زمان پاك شدن زوجه و امكان ازدواج مجدد اوست كه هم در عقد موقت و هم در عقد دائم بايد رعايت شود. مدت‌زمان عده براي زن در حالت‌هاي مختلف مثل حاملگي، مرگ زوج، يائسه بودن زن و يا حالت عادي متغير مي‌باشد. در آخر يكي از مهم‌ترين تفاوت‌هاي عقد دائم و عقد موقت اين است كه زوجين در عقد موقت از يكديگر ارث نخواهند برد.

شروط اوليه قانون براي اجراي عقد ازدواج در ايران

در قانون كشور ايران چهار شرط مهم وجود دارد كه براي جاري شدن ازدواج در ايران حتماً بايد اين چهار شرط وجود داشته باشد. شروط مذكور عبارت‌اند از؛

اول، اختلاف جنس زوجين يعني ازدواج تنها ميان يك زن و يك مرد اتفاق مي‌افتد.

دوم، براي مسلمانان ازدواج با مسلمان امكان‌پذير است. بر اساس ماده ۱۰۵۹ قانون مدني، ازدواج يك مسلمان با غيرمسلمان در ايران امكان‌پذير نمي‌باشد.

سوم رضايت قلبي دو طرف براي ازدواج است در غير اين صورت ازدواج شرعاً صحيح نمي‌باشد.

و چهارم اهليت طرفين ازدواج يعني بلوغ و سلامت عقلي زن و مرد در زمان عقد ازدواج الزامي است.

براي آشنايي بيشتر با نحوه اثبات صحت ازدواج كليك كنيد.

شرايط صحت عقد ازدواج

براي اينكه مطمئن شويم عقد نكاح به درستي انجام شده يا نه ۴ شرط قانوني وجود دارد. شروط صحت عقد نكاح عبارت هستند از:

• اجازه براي قرائت عقد حتماً بايد با كلام داده شود. فقط در صورتي كه شخص قدرت تكلم نداشته باشد مي‌تواند استثنائاً به صورت اشاره اجازه خود را بيان كند.
• عاقد بايد ويژگي‌هاي عاقل، و بالغ و قاصد داشته باشد.
• طرفين عقد نكاح بايد مشخص باشند و نبايد ابهامي در هويت ايشان وجود داشته باشد. به عبارتي مشخص باشد كه خانم چه كسي است و قرار است با كدام آقا ازدواج كند.
• امكان تعليق در عقد نكاح وجود ندارد و تعليق باعث باطل شدن عقد نكاح مي‌شود.

براي آشنايي با شرايط لازم براي وكالت در ازدواج كليك كنيد.

شرايط قانون ازدواج براي خواستگاري

قانون ايران براي خواستگاري نيز شرايط پيش‌بيني كرده است. بر اساس ماده ۳۴ قانون مدني مرد مي‌تواند از هر خانمي كه خالي از موانع نكاح باشد خواستگاري كند. در مواردي كه يك خانم در عده وفات همسرش مي‌باشد خواستگاري به صورت تلويحي امكان‌پذير است، اما براي خواستگاري رسمي بايد تا پايان زمان عده صبر كرد. همچنين خواستگاري از زني كه در شرايط طلاق بائن باشد يعني طلاق بدون امكان رجوع، به صورت تلويحي ممكن است اما براي خواستگاري رسمي بايد تا پايان عده صبر كرد.

البته آقايان بايد توجه داشته باشند كه خواستگاري كردن داراي آداب و شرايطي است. مثلاً طبق ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامي اگر در اماكن عمومي يا معابر براي اطفال يا بانوان مزاحمت ايجاد شود يا به آن‌ها توهين شود؛ ممكن است فرد به حبس از ۲ تا ۶ ماه و تا ۷۴ ضربه شلاق محكوم گردد.

اجازه ازدواج دختران

يكي از قوانين ايران الزامي بودن اجازه پدر يا جد پدري براي ازدواج دختر باكره است. به عبارتي تنها زماني كه زن قبلاً ازدواج كرده باشد جهت ازدواج مجدد قانونا نياز به اجازه پدر و جد پدري نخواهد داشت. توجه داشته باشيد كه اجازه ازدواج دختر تنها در انحصار پدر و جد پدري است. و در صورت نبود و فوت اين دو فرد دختر قانونا براي ازدواج نياز به اجازه شخص ديگري نخواهد داشت.

البته در شرايط خاص دختر مي‌تواند با راهكارهاي قانوني براي ازدواج خود اجازه قانوني كسب كند‌. مثلاً در مواردي كه پدر يا جد پدر به دلايل غيرموجه اي اجازه ازدواج دختران مي‌دهند دختر مي‌تواند توسط مراجع قانوني و معرفي همسر خود به مراجع قانوني اجازه ازدواج را دريافت كند.

سؤالات متداول

در قانون ايران ازدواج چند نوع است ؟

ازدواج در ايران به دو نوع عقد موقت و عقد دائم تقسيم مي‌شود.

آيا عقد ازدواج بدون رضايت قلبي طرفين امكان‌پذير است ؟

رضايت قلبي دو طرف براي ازدواج الزامي است در غير اين صورت ازدواج شرعاً صحيح نمي‌باشد.

اجازه ازدواج دختر باكره به چه صورت است ؟

اجازه ازدواج دختر باكره تنها در انحصار پدر و جد پدري است و در صورت نبود اين دو دختر نياز به اجازه كس ديگري ندارد. البته در شرايطي دختر مي‌تواند بدون اجازه پدر و جد پدري از مراجع قانوني اجازه ازدواج دريافت كند.